ارزشمندترین سرمایۀ زندگی؛ وقت یا سلامتی؟

حتماً تا حالا برای خیلیامون پیش اومده که تا وقتی بیمار نشدیم – حتی در حد یه سرماخوردگی – خیلی قدردان سلامتیمون نبودیم.

یه جور دیگه هم می‌تونم بگم، اینطوری که انگار تا وقتی بیمار نشدیم متوجه نمی‌شیم که تا قبل از اون بیمار نبودیم.

بدیهی به نظر میاد نه؟ ولی فکر نمی‌کنم همیشه اینطور باشه. انگار معمولا وقتی چیزی رو از دست می‌دیم – چه موقتی چه دائمی – و متوجه جای خالیش می‌شیم به خودمون میایم و می‌گیم ای کاش بهتر باهاش برخورد کرده بودیم.

این الگو رو در جاهای دیگری هم می‌شه دید. مثلاً وقتی آدمی رو از دست می‌دیم. چه وقتی اون آدم می‌میره و چه وقتی که به هر دلیلی یک رابطه به پایان می‌رسه.

وقتی پست وبلاگ صابر راستی کردار رو خوندم، ناراحت شدم. هم برای آقای راستی‌کردار و هم برای خودم؛ از این نظر که دیدم چندان هم تا الان قدردان سلامتی خودم نبودم.

حالا یه سوال اینجا پیش میاد؛ قدردان سلامتی بودن یعنی چی؟ دقیقا انجام چه کارهایی رو می‌شه تحت عنوان «قدردان سلامتی بودن» لحاظ کرد؟ اگر قدردانش نباشیم چه فرقی می‌کنه؟

من الان که دارم این نوشته رو می‌نویسم، ۲۰ سال دارم. این رو می‌دونم که همیشه توی این سن نخواهم موند. ممکنه بعضیا بگن سن فقط یه عدده اما از دیدگاه بیولوژیکی، با افزایش سن یکسری تغییرات هم در بدن ما اتفاق می‌افته. مثلاً:

• سرعت فرایند رشد به شدت کاهش پیدا می‌کنه
• با افزایش سن ریسک ابتلا به برخی بیماری‌ها هم افزایش پیدا می‌کنه (+)
• یه فرایندی هست به اسم «سارکوپنیا» که خلاصه‌ش اینه: بعد از ۲۵ سالگی، بدن هر ساله بین ۰.۵% تا ۱% از توده عضلانی خودش رو از دست می‌ده (+)

خب حالا اینارو گفتم که چی؟ اینکه با افزایش سن، ما یکسری چیزارو از دست می‌دیم. این بدنی که من امروز دارم، کلی تفاوت داره با بدنی که در چندسال آینده خواهم داشت.

ولی الان من سالمم. بیماری و گرفتاری خاصی ندارم که نیاز به درمان پیچیده‌ای داشته باشه. در آینده ممکنه داشته باشم؟ بله احتمالش هست.

ولی الان دارم چیکار می‌کنم با این وضعیتی که دارم؟

من فکر می‌کنم خیلی از ماها این تصور رو داریم که بدنمون باید همیشه آمادگی انجام کارهایی که ازش انتظار داریم رو داشته باشه. مثلاً شاید دلمون بخواد صبح تا شب بشینیم پشت کامپیوتر و هرکاری دلمون خواست بکنیم و انتظار داشته باشیم بدنمون هم اینکارو برامون انجام بده.

ولی خب از این خبرا نیست. کم تحرکی خودش به تنهایی می‌تونه اثرات مخربی بر سلامتی آدم داشته باشه. چرا؟

از جنبه‌های مختلف می‌شه به این قضیه نگاه کرد. اما فکر می‌کنم برای این نوشته، از دیدگاه فرگشتی (Evolution) استفاده کنم مناسب‌تر باشه.

خیلی ساده‌ش اینه که «بدن ما برای حرکت دگرگونش یافته، نه یکجا نشستن». بیاین به سبک زندگی خودمون نگاه کنیم، احتمالا همه‌مون گوشی یا تلویزیون رو داریم. احتمالا بیشتر وقتمون رو به نشستن اختصاص می‌دیم. بسیاری از مشاغل هم شامل پشت‌میزنشینی هستن.

اما برای مدت‌های طولانی، نسل انسان در حرکت بوده. یعنی دگرگونش یافته که برای حرکت کردن بهینه باشه.

الان چی شده؟ تو دنیای امروز زندگی ما طوری شده که دیگه لازم نیست حرکت زیادی داشته باشیم. می‌تونیم صبح تا شب بشینیم و همه کارامونو با موبایلمون انجام بدیم.

خیلی هم خوبه دیگه نه؟ ولی واقعیت اینطور نیست. یه نگاهی هم به مکانیزم تقویت عضلاتمون اگر بندازیم، می‌بینیم که اگر باهاشون کار نکنیم ضعیف می‌شن. گمون نمی‌کنم برای نشستن لازم باشه فشار زیادی به عضلات بیاریم. این عامل باعث ضعف عضلات هم می‌تونه بشه، در کنار یک عالم اثرات مخربی که می‌تونه به بار بیاره.

این بحث رو در نوشته دیگری می‌شه بیشتر بهش پرداخت، اما برای دور نشدن از بحث اصلی، می‌خوام به اینکه «الان دارم با سلامتیم چیکار می‌کنم» بپردازم.

تا قبل از این اتفاق، من فکر می‌کردم ارزشمندترین سرمایه هر آدمی، وقت اون آدمه.

اون دیدگاه رو هم می‌فهمم و قبول دارم. هرموقع کسی برای من وقت می‌زاره ازش تشکر می‌کنم، شاید خیلی وقتا خودمون حواسمون نباشه ولی همین وقتی که به دیگران اختصاص می‌دیم سرمایه‌ایه که به راحتی نمیشه روش قیمت‌گذاری کرد. شایدم بشه. می‌شه با جزئیات بیشتری بهش پرداخت. میشه هم بی‌خیالش شد تا از دیوونه شدن جلوگیری کنیم 🤣

الان چی فکر می‌کنم؟ اینکه یه سرمایه دیگه قبل از وقت هست که اگه بهش نپردازیم انگاری به سرمایه دومی (وقت) خدشه وارد می‌شه.

گمونم اگه بخوایم بین دو بازه زمانی:

1. زمانی که طی یک دوره بیماری گذروندیم
2. زمانی که طی دوره سلامتی گذروندیم

مقایسه کنیم از نظر کیفی، زمانی که سالم بودیم ارزش بیشتری داشته باشه. قاعدتا من وقتی مریضم نیاز دارم استراحت کنم تا زودتر خوب بشم. زیاد حوصله انجام کارایی که قبل از ابتلا به بیماری می‌کردم رو ندارم.

البته که بسته به نوع بیماری متفاوته. من در اینجا منظورم از بیماری یه بیماری ویروسی مثل سرماخوردگی بود. مشخصه که با تغییر مقدار متغیرها به نتایج متفاوتی هم می‌تونیم برسیم. مثلا؟ جوش زدن صورت یه بیماری پوستی به حساب میاد. گرچه خیلی اوقات میتونه ناخوشایند باشه، اما طوری نیست که مارو از کار و زندگی بندازه. (برخلاف کرونا 🫠)