چه چیزایی میتونن در شکل‌گرفتن مفهوم زیبایی در ذهن ما نقش داشته باشن؟ (قسمت اول)
ماجرا از چه قراره؟
اگه تو گوگل «زیبایی چیست» رو جستجو کنین احتمالا با این صفحه روبرو بشین:
یا لااقل این صفحه‌ای بود که من وقتی این جمله رو توی گوگل جستجو کردم باهاش روبرو شدم.
ولی بذارین برگردیم عقب‌تر تا ببینیم اصلا ماجرا از چه قراره و اصلا چی باعث شد من بخوام دنبال جواب همچین سوالی بگردم؟
گمونم از وقتی بشر شروع به کشف و تعریف دنیای اطرافش کرد، یه سری مفاهیم هم برای خودش ساخت که تا همین امروز ما هنوز تعریف دقیقی ازشون نداریم.
برای این نوشته، بیاین زیبایی رو هم یکی از همون مفاهیمی در نظر بگیریم که بشر سال‌هاست داره دنبال این می‌گرده که بفهمه واقعا چیه.
البته گمونم این روزا جراحان زیبایی خوب تونسته باشن ظاهر آدما رو زیبا کنن چون به نظر میاد مراجعه بهشون به نسبت قبل بیشتر شده.۱
منظورم از زیبایی توی این نوشته، در اصل زیبایی ظاهر آدما و بخصوص چهره‌شونه. البته که بقیه جزئیاتم میتونه مدنظر باشه. مثل لباس یا خیلی چیزای دیگه که در ادامه بهشون می‌پردازیم.
در طول تاریخ، تلاشای مختلفی شد برای اینکه به این سوال «زیبایی چیست» جواب بدن. البته شاید بشه گفت نتونستن تعریفی براش ارائه بدن، ولی لااقل اومدن گفتن چه ویژگیایی یه چیزو زیبا می‌کنه (خیلی کلی) و شامل اینا بودن:
- تناسب (Proportion)
- ترکیب‌بندی (Composition)
- هماهنگی (Coordination)
- نسبت‌های طلایی (Golden Ratios)
این چهار تارو الان یادمه. احتمالا بیشتر باشن.
ولی تو مطالعات مختلفی که در مورد زیبایی انجام میشه و مقالات مختلفی که در این مورد می‌نویسن، گمونم یه چیزیو از قلم می‌ندازن.
اینکه اول مرغ بوده یا تخم مرغ؟
ممکنه بپرسین خب این چه ربطی به قضیه داره؟ الان میگم براتون.
ماجرا اینه که شاید ذهن ما لوح سپید باشه و اکثر چیزایی که بلدیمو اکتسابی یاد گرفته باشیم و ذاتی نباشه، اما خب این اکتساب از کجا اومده؟
برای آدمایی مثل من و شما که تو دنیای امروز دارن زندگی می‌کنن منظورمه. چون ما اولین کسایی نبودیم که با مفاهیمی مثل زیبایی و امثالش سر و کار داشتیم و سوالی که مطرحه – و احتمالا کمتر کسی بهش توجه می‌کنه – اینه که فلان چیز چون زیبا بوده ما اونو زیبا دونستیم، یا اینکه چون بهمون گفتن فلان چیز زیباست – یا از جاهای مختلف اینطوری شنیدیم – تو ذهنمون اینطور ثبت شده که فلان چیز زیباست؟
شاید اگه اینطوری به قضیه نگاه کنیم داستان پیچیده بشه. ولی خب همچنان این سوالم مطرحه که زیبایی چیه؟ زیبایی از نظرِ کی؟ بر چه اساسی؟ ملاک و معیار چیه؟ چجوری قابل سنجشه؟
کلی سوال میشه مطرح کرد که احتمالا به پیچیدگی این بحث هم اضافه می‌کنه.
گمونم الان قراره بریم سر اصل مطلب. همونجا که لپ کلامو میخوایم گاز بزنیم. (لپ کلامو گاز میزنن مگه؟ 😁)
ماجرا اینه که من نشستم یه مدتی رو به این قضیه فکر کردم که در دنیای امروز که ما با انواع رسانه (اغلب تصویری) احاطه شدیم و هرجا میریم با تصویر و اینجور چیزا سر و کار داریم، آیا اینا روی مفهومی که توی ذهنمون از زیبایی داریم اثر نمی‌ذارن؟
مثلا این سوال که اگر یکی از آدمایی که رو حرفاش حساب میکنیم بگه فلانی زیباست، آیا باعث میشه در ذهن ماهم چنین تصویری ثبت بشه و چنین فکری بکنیم؟
قاعدتا چیزایی که میخوام تو این نوشته بگم با متدولوژی علمی سنجیده نشدن و مطالعه‌ای رو – شخصا – انجام ندادم که بخوام ادعای خودمو ثابت کنم.
صرفا به این نتایج رسیدم و میخوام اینجا به اشتراک بذارمشون.
البته این بحث فقط به افکار من منتهی نمیشه، خیلی چیزای دیگه هست مثل اثر برخورد اولیه و سوگیری لنگر و خیلی چیزایی که من هنوز باهاشون آشنا نشدم و به نوعی میتونن این پدیده رو توضیح بدن. (گمونم بهتر باشه در مورد هرکدومشون یه زمانی بذارم و از زبون خودم تعریفشونو بنویسم)
تو این مجموعه نوشته قراره به توضیح هرکدوم از این عوامل بپردازم:
- رسانه‌ها
- جراحان زیبایی
- صنعت مد و مدلینگ
- تجربیات دوران کودکی
- لنز دوربین
- اثر انتظار
- حس و حال ما
۱. یه مسئله‌ای که هست و لازمه بهش اشاره کنم اینه که در دوران گذشته (قدیم) علم و ابزار جراحی‌های زیبایی به شکل امروزی وجود نداشته و خیلی چیزهای دیگه (مثل رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی) به شکل امروزی وجود نداشتن بنابراین طبیعیه که وقتی علم و ابزار جراحی زیبایی وجود نداشته کسی هم جراحی زیبایی نمی‌کرده!
